Een etmaal: Wat is het eigenlijk en waar komt die term vandaan?

Wat is een etmaal?

Een etmaal is een periode van 24 uur. Om precies te zijn, de periode van 24 uur waarin de aarde helemaal om zijn eigen as draait. Een etmaal wordt berekend vanaf een bepaald moment, dit is vaak middernacht, maar kan ook een ander tijdstip zijn. Een etmaal wordt ook wel gebruikt om een tijdseenheid of datum te bepalen. Een etmaal kan dus van middernacht tot middernacht zijn, maar ook van 12:00 uur ‘s middags tot 12:00 uur ‘s middags op de volgende dag. Het ligt er maar net aan vanaf welk tijdstip je het wil rekenen. Je komt de term etmaal regelmatig tegen bij verhuur services. Een auto of een ligplaats in een jachthaven huur je vaak per etmaal. In dit geval wordt er vaak van 12:00 uur ‘s middags tot 12:00 uur ‘s middags gerekend in plaats van middernacht tot middernacht.

Hoeveel uur zit er in zo’n etmaal?

Er zit dus altijd 24 uur in een etmaal, niet meer en niet minder. In een week zitten dus 7 etmalen ofwel 7 dagen. Soms denken mensen dat een etmaal maar 12 uur duurt, maar daar is weer een andere benaming voor, namelijk een half etmaal. Een half etmaal is gelijk aan 2 dagdelen, aangezien een dag uit 4 dagdelen bestaat. Een etmaal duurt van 0:00 uur tot en met 23:59 uur. Als men van een half etmaal spreekt, gaat het meestal om een periode van 12 uur op één dag. Dus binnen de periode tussen 0:00 uur en 23:59 uur. Als men spreekt van ‘12 uur’ wordt soms ook klokslag middernacht of het specifieke middaguur bedoeld. Het gaat niet altijd over een periode, maar soms ook over een tijdstip. In een etmaal zitten 24 uur. Een uur heeft 60 minuten, dus een etmaal bestaat uit 1440 minuten. Een minuut heeft weer 60 seconden, dus een etmaal bestaat uit 86400 seconden. Een etmaal is niet gelijk aan een sterrendag. Die duurt namelijk ruim 3 minuten korter dan een etmaal. Klinkt allemaal een beetje ingewikkeld, dat weten we, maar we gaan het nog verder uitleggen.

Het ontstaan van een etmaal

Als we het gaan hebben over het ontstaan van de term etmaal, moeten we terug in de geschiedenis van de tijdmeting. De Oude Egyptenaren gebruikten 3500 jaar voor Christus de zonnewijzer voor hun tijdsaanduiding. Om een zonnewijzer te maken, plaatsten ze een stok in de grond met een cirkel eromheen. De zon werpt dan via de stok een schaduw op de cirkel. De Oude Egyptenaren ontdekten dankzij de zonnewijzer al snel dat de schaduw ronddraaide en uiteindelijk altijd weer bij hetzelfde punt uitkwam. De periode tot de schaduw weer op dezelfde plek terecht kwam, noemden ze een dag. In het begin bestonden de dagen van de Oude Egyptenaren uit 12 dagdelen en later uit 24 delen. Via deze weg ontstond de klok die we vandaag de dag nog steeds kennen, met de 24-uurs tijdsaanduiding. In het begin waren dit soort klokken nog helemaal niet zo nauwkeurig. Dat had te maken met het verschil in seizoenen. Een meer nauwkeurige inschatting kon pas in 1371 worden gemaakt. De oudst bekende klok dateert uit het jaar 1386. Dit was een mechanische klok, die we later begonnen te vervangen met digitale klokken. Vandaag de dag hebben we allemaal wel een horloge, misschien zelfs een digitaal horloge, of een smartphone op zak om te weten hoe laat het is.

Het etmaal in de lente

Eerder benoemden we al dat de seizoenen van invloed waren op het meten van de tijd met een zonnewijzer. Een etmaal in de lente duurt in principe even lang als een etmaal in andere seizoenen. Het enige verschil zit in de tijd dat de zon aan de hemel staat. Een daglengte is de term die we gebruiken voor de periode tussen zonsopgang en zonsondergang. In de lente en in de zomer staat de zon langer aan de hemel en zijn de daglengten dus ook langer. In de winter vinden we ook nog een speciale soort etmaal, namelijk een ijsdag. Een ijsdag is een etmaal waarop het vriest, dus waarop de temperatuur de hele dag onder de 0 graden Celsius blijft. Een vorstdag is weer wat anders, namelijk een dag waarop de temperatuur wel onder de 0 graden komt, maar hier niet de hele dag onder blijft. We hadden het eerder al over zonnedagen en sterrendagen. Een zonnedag duurt 24 uur en een sterrendag duurt 23 uur, 56 minuten en 4,09 seconden. Het verschil tussen deze twee dagen bedraagt dus bijna 4 minuten. Als je die 4 minuten vermenigvuldigd met het aantal dagen in een jaar, dan is er een verschil van 1 dag. Dit is de reden dat we eens in de vier jaar een schrikkeljaar hebben.

Veelgestelde vragen